Sidehistorier
Konsesjonslovene - en garantist for nordmenns velferd
Ei framtid for arvesølvet?
Sam Eyde
Eyde fattar tidleg interesse for potensialet i dei norske fossane. Med svensk kapital frå Wallenberg konsernet på innerlomma kjøpte han opp vassdragsrettar i både Glomma, på Rjukan og i Tyssovassdraget. Saman med Kristian Birkeland etablerte Eyde Norsk Hydro.
«I den brølende heksekjelen av en foss skulde der graves, mures og bygges.»
Fødestad:
Arendal
Levde til - frå:
1866 - 1940
Stilling:
Ingeniør og industripioner
Kjøpte vassdragsrettar i:
Glomma, Rjukan og Tysso
Fredrik Wilhelm Louise Hiorth
Hiorth var ein allsidig industripioner. Då det i 1890 åra raste debatt kring utnytting av vasskrafta og straumtilførsel til Christiania, engasjerte Hiorth seg sterkt på sida som argumenterte for at hovudstaden burde satsa på utnytting av vasskrafta i Glomma. I åra som følgjer, markerer Hiorth seg som fosseoppkjøpar, både åleine og saman med andre forretningspartnarar som til dømes Sam Eyde.
«Hans store dyktighet var å skaffe sig håndgivelser på eiendomsrettigheter. Han hadde en merkelig evne til å omgås bønderne.» Sam Eyde - om forretningspartner Fredrik Wilhelm Louise Hiorth
Fødestad:
Østre Aker
Levde til - frå:
1851 - 1923
Stilling
Ingeniør og industrigründer
Kjøpte vassdragsrettar i:
Vammafoss i Glomma, Rjukanfossen i Telemark og Bjølvefossen i Hardanger
Gunnar Sætren
Som Kanaldirektør var Sætren sjølv djupt inne i debatten om fossespekulasjon og utanlandske oppkjøp som herja kring 1900, og statsminister Gunnar Knudsen retta kritikk mot han for manglande initiativ for statleg oppkjøp av rettar til vassdrag. Betre vart det ikkje då det framgjekk at Sætren sjølv hadde eigarinteresser i vassdrag via eit oppkjøp av Rjukan Hotell AS. I ein alder av 64 år vart Sætren bedt om å seie i frå seg stillinga som kanaldirektør. Likevel heldt han seg stadig med arbeidet innan norske vassdrag. Han var mellom anna sjef for den omfattande utbyggjinga av Nore kraftverk i Numedalslågen.
«Hvis hans interesser for disse store vandfald er værdifullere for han end stillingen som kanaldirektør, saa faar han vælge det at være forretningsmand.» Johan Castberg, 1906 - om embetsmannen Gunnar Sætre
Fødestad:
Elverum
Levde frå - til:
1843 - 1928
Stilling:
Ingeniør og direktør for Kanalvæsenet (forløpar til dagens NVE)
Kjøpt vassdragsrettar i:
Rjukan